Rượu từ 20 độ trở lên có thể áp thuế tiêu thụ đặc biệt 100% vào năm 2030

Chiều ngày 26/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành xem xét và cho ý kiến về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Một trong những điểm mới đáng chú ý nhất của dự thảo luật này là đề xuất điều chỉnh tăng mạnh thuế suất đối với các sản phẩm rượu và bia.

Cụ thể, Chính phủ đề xuất áp dụng lộ trình tăng thuế suất đối với rượu và bia trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030. Mỗi năm, thuế suất sẽ được điều chỉnh tăng thêm 5%. Dự thảo luật đưa ra hai phương án tăng thuế, trong đó phương án 2 được đánh giá là có mức tăng cao hơn.

Dự thảo xây dựng hai phương án tăng thuế, phương án 2 có mức tăng cao hơn. Theo đó, rượu từ 20 độ trở lên sẽ tăng từ mức 65% hiện nay lên 90% hoặc 100% vào 2030.

Còn rượu dưới 20 độ tăng từ mức hiện hành 35% lên tối đa 60% hoặc 70%; mặt hàng bia cũng tăng từ 65% hiện tại lên 90% hoặc 100% sau 6 năm nữa.

Dự thảo xây dựng hai phương án tăng thuế, rượu từ 20 độ trở lên sẽ tăng từ mức 65% hiện nay lên 90% hoặc 100% vào 2030. Ảnh: Nguyễn Hương

Chính phủ cho biết giá bán các mặt hàng rượu, bia năm 2026 sẽ tăng 2-10% so với 2025 khi điều chỉnh thuế suất. Các năm tiếp theo, mỗi năm giá bán tăng 2-3%. Việc này nhằm đảm bảo giá sản phẩm tăng tương ứng theo lạm phát hoặc tăng thu nhập của người tiêu dùng.

Chính phủ nghiêng về phương án 2 – phương án áp thuế suất tuyệt đối (tức 100%) với sản phẩm rượu, bia vào 2030. Lý do bởi việc này sẽ có tác dụng tăng giá, giảm khả năng chi trả của các sản phẩm rượu, bia mạnh hơn, qua đó tác động cao hơn trong giảm tỷ lệ sử dụng rượu, bia và tác hại liên quan do việc lạm dụng gây ra.

Chính phủ giải thích rằng việc tăng mạnh thuế suất đối với rượu, bia nhằm mục tiêu giảm tiêu thụ các sản phẩm này. Bằng cách tăng giá bán, khả năng chi trả của người tiêu dùng đối với rượu, bia mạnh sẽ giảm đi, từ đó hạn chế việc lạm dụng rượu bia và các tác hại xã hội liên quan.

Đề xuất tăng mạnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia đã nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận. Một số ý kiến cho rằng việc tăng thuế là cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu các tác hại xã hội do rượu bia gây ra. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến lo ngại rằng việc tăng thuế quá mạnh có thể dẫn đến tình trạng buôn lậu và sản xuất rượu, bia giả tăng.

Đa số ý kiến trong thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đồng tình với việc áp dụng phương án 2, tức là tăng thuế suất lên mức cao nhất đối với rượu, bia vào năm 2030. Việc này được kỳ vọng sẽ giúp điều tiết tiêu dùng, giảm thiểu tác hại của rượu, bia đối với sức khỏe và xã hội.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng mức tăng theo đề xuất của Chính phủ chưa đủ để đạt được mục tiêu giảm tiêu thụ rượu, bia. Theo đánh giá tác động, mức tăng giá bán lẻ của các sản phẩm này sẽ chỉ tăng khoảng 2-3% mỗi năm từ năm 2027, thấp hơn nhiều so với mức tăng lạm phát và tăng trưởng thu nhập bình quân. Điều này có nghĩa là sức mua của người dân đối với rượu, bia vẫn còn tương đối lớn và mục tiêu giảm tiêu thụ sẽ khó đạt được.

Từ phân tích trên, một số đại biểu đã đề xuất điều chỉnh mức tăng thuế lên cao hơn trong giai đoạn đầu để đạt hiệu quả nhanh chóng. Cụ thể, có ý kiến đề nghị tăng thuế suất đối với rượu dưới 20 độ và rượu trên 20 độ theo lộ trình riêng biệt, với mức tăng cao hơn trong những năm đầu.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định lộ trình tăng thuế. Theo đó, giai đoạn 2026-2028, thuế suất với rượu dưới 20 độ tương ứng các mức 90%, 95% và 100%. Rượu dưới 20 độ là 60%, 65% và 70% tương ứng các năm 2026-2028.

Cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp đối với đồ uống có cồn. Ý kiến này dẫn Chiến lược cải cách thuế đã đặt ra mục tiêu “nghiên cứu áp dụng kết hợp thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối (phương pháp hỗn hợp) với một số hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Hơn nữa, tới năm 2022, thế giới có khoảng 148 quốc gia thu thuế này với các sản phẩm đồ uống có cồn, nhưng số nước áp dụng cách tính thuế tương đối chỉ chiếm chưa đến 25%.

Một ý kiến khác đề xuất cân nhắc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp, kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối. Phương pháp này đã được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng và cho thấy hiệu quả trong việc giảm tiêu thụ đồ uống có cồn.