Nhà thơ Trần Đăng Khoa kể chuyện thơ và những lời khuyên dành cho các ba mẹ trẻ

Chương trình đã thu hút đông đảo phụ huynh, các em nhỏ và những người yêu văn học đến lắng nghe những câu chuyện rất đời, rất thật và chan chứa cảm xúc của một nhà thơ đã đi cùng nhiều thế hệ người Việt.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa – nay đã ở gần tuổi 70 – mở đầu buổi trò chuyện bằng giọng nói trầm ấm, kể lại tuổi thơ giữa những năm tháng chiến tranh, khi bom đạn còn rền vang mà lòng cậu bé vẫn đầy say mê chữ nghĩa. “Ngày ấy, học trong đêm, nghe tiếng máy bay Mỹ ném bom, vậy mà vẫn thích đọc và đọc rất nhiều. Tôi không hề nghĩ mình sẽ trở thành nhà thơ, chỉ là đọc, rồi thuộc, rồi viết lại những gì mình nhìn thấy.”

Ông kể, mẹ mình là người yêu văn học dân gian, thường đọc “Truyện Kiều” cho con nghe. Từ đó, Trần Đăng Khoa nhỏ tuổi đã mê ngôn từ và tìm thấy trong chữ nghĩa niềm vui, sự an ủi. Thuở thiếu thời, ông đọc hơn 3.000 cuốn sách, hầu hết là của người anh trai để lại. “Tôi chẳng có tài cán gì đặc biệt, chỉ là người chịu khó đọc và tự học từ sách mà thôi,” ông nói.

Ông cũng thú nhận rằng mình học giỏi nhờ một bí quyết rất giản dị: đọc trước toàn bộ sách giáo khoa của năm học tới, dậy sớm mỗi ngày (có hôm từ 4-5 giờ sáng) để đọc trước bài hôm nay. “Chính nhờ biết cách học và chăm chỉ mà tôi luôn nắm chắc bài vở. Lớp 3 là học sinh giỏi, lớp 4 đoạt giải Nhì môn Văn toàn miền Bắc.” – Nhà thơ kể lại với nụ cười hiền hậu. 

Giọng đọc ấm áp của nhà thơ vang lên giữa khán phòng khi ông ngâm lại những bài thơ đã đi vào lòng bao thế hệ:

“Vườn em có một luống khoai

Có hàng chuối mật với hai luống cà

Em trồng thêm một cây na

Lá xanh vẫy gọi như là gọi chim……” (trích “Vườn em”)

Rồi ông cười hiền từ đọc tiếp:

“Cây dừa xanh toả nhiều tàu

Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng

Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao

Đêm hè hoa nở cùng sao

Tàu dừa – chiếc lược chải vào mây xanh…” (trích “Cây dừa”)

Một trong những câu chuyện khiến cả khán phòng lặng đi là khi ông kể về bài thơ nổi tiếng “Sao không về Vàng ơi?”. Ông kể: gia đình nuôi một con chó, thân thiết như người bạn. Chiều 3/4/1967, sau một trận bom Mỹ, con chó bỗng mất tích. “Đến tối mịt vẫn chẳng thấy đâu. Mẹ tôi đêm nào cũng mở cửa chờ. Tôi không khóc, nhưng cứ thất thần, chẳng làm được việc gì…” – ông nhớ lại.

Đúng lúc ấy, đoàn công tác do Trưởng ty Giáo dục Hải Dương – ông Lê Hào – đến nhà kiểm tra xem cậu bé Trần Đăng Khoa có thật là “thần đồng thơ” như lời đồn. Bác Trưởng ty ra đề: “Hãy viết về con chó vừa mất đi.” Và thế là cậu bé 9 tuổi viết ngay bài thơ “Mất chó” vào cuốn sổ tay, dưới đề có ghi “Kỷ niệm ngày mất chó 3/4/1967”.

Một tuần sau, bài thơ được đăng trên báo Văn nghệ, ở mục Thơ Nhi đồng, nhưng được sửa thành “Sao không về Vàng ơi!”. Nhà thơ Phạm Hổ là người đã thay đổi vài câu thơ, biến “Chó ơi là chó ơi” thành “Vàng ơi là Vàng ơi”. “Chỉ vài chữ thôi mà bài thơ khác hẳn – từ tiếng gọi bình thường thành tiếng khóc đầy thương nhớ. Chữ Vàng như một tên riêng, như một người bạn quý giá chẳng khác gì vàng thật. Nhưng có một chi tiết rất vui là chú chó nhà tôi là chó…mực, nó đen tuyền chứ không phải chó vàng!” Trần Đăng Khoa chia sẻ.

Không chỉ kể chuyện thơ, ông còn khiến khán giả bật cười khi nhớ lại chuyện học trò thuở nhỏ. “Ngày đó, ba bạn mới có một cuốn sách giáo khoa. Bạn ngồi giữa mở sách ra, hai bạn hai bên ghé vào nên nhiều bạn bị… lác mắt. Lớp tôi có rất nhiều bạn gái xinh nhưng lác mắt,” ông kể. Rồi ông đọc luôn bài thơ mình viết tặng một cô bạn cùng lớp:

“Ôi mắt em đẹp quá,

Nhìn được những hai nơi.

Nhìn anh chỉ một mắt,

Một mắt liếc ông trời…”

Cả khán phòng cười nghiêng ngả, nhưng ông tiếp lời, “Vì ám ảnh đôi mắt lác ấy, tôi lại làm thêm một bài khác – ‘Con mắt trời nóng bỏng’ – viết về những con mắt của đất, của trời. Thơ đến tự nhiên như thế.”

Kể về mối tình học trò đầu đời, ông đọc lại bài thơ tặng cô bạn gái tên Nhung:

“Trời mưa anh bước xuống đò,

Chỉ thương em đứng trên bờ nhìn theo,

Bờ lùi dáng nhỏ liêu xiêu,

Chiều từ ấy thành chiều nhớ Nhung…”

Giọng đọc trầm ấm, pha chút xúc động khiến khán giả như được sống lại một thời tuổi trẻ của thi sĩ. Ông kể, phải đến 60 năm sau, khi gặp lại bạn Nhung, hai người đều đã già, ông mới thú nhận: “Hồi đó tớ thích bạn lắm!” – và nhận được câu trả lời khiến ai cũng bật cười: “Sao hồi đó cậu không nói cho tớ hay!”

Buổi giao lưu kéo dài hơn hai tiếng nhưng tràn đầy cảm xúc. Với sự dẫn dắt tự nhiên, thông minh và dí dỏm, nhà thơ Trần Đăng Khoa không chỉ mang đến câu chuyện của riêng mình, mà còn gieo lại trong lòng mỗi người tham dự một niềm tin giản dị vào sức mạnh của tri thức, của tình yêu và của những trang sách.

“Bác chỉ có một cố gắng là đọc thật nhiều sách. Và mong rằng nhà trường, cha mẹ hãy tạo điều kiện để các con được đọc. Đọc sách chính là học. Ngày nào cũng đọc, các con sẽ tự khôn lớn hơn, thông minh hơn và nhân hậu hơn.” – Nhà thơ nhắn nhủ.

Buổi gặp gỡ khép lại trong những tràng pháo tay và ánh mắt ấm áp. Không chỉ là một cuộc trò chuyện văn chương, chương trình đã trở thành hành trình kết nối giữa các thế hệ – nơi các bậc cha mẹ được “chạm” tới ký ức tuổi thơ, còn các em nhỏ được truyền cảm hứng để nuôi dưỡng tâm hồn qua từng trang sách.

Trong bối cảnh văn hóa đọc đang chịu nhiều thách thức từ đời sống số, những sự kiện như thế này của Nhà sách Tân Việt không chỉ tôn vinh giá trị của sách, mà còn khơi dậy trong cộng đồng – đặc biệt là trẻ em và cha mẹ trẻ – niềm đam mê đọc, yêu ngôn ngữ và hướng đến một xã hội học tập suốt đời.

Cuối sự kiện, Nhà thơ Trần Đăng Khoa đã ký tặng hơn 200 cuốn thơ Góc sân và Khoảng trời của chính tác giả (được tái bản 158 lần) tới tận tay các bạn đọc. Đây là món quà tinh thần mà Nhà sách Tân Việt và Nhà thơ Trần Đăng Khoa gửi gắm với tâm nguyện được nuôi dưỡng tâm hồn thi ca, gieo mầm tri thức tới các bạn nhỏ.