ESG ngân hàng: AI là ‘trợ thủ’ chiến lược

58 tổ chức tín dụng phát sinh 704.244 tỷ đồng dư nợ tín dụng xanh

Sáng 21/5, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng phối hợp với Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA) tổ chức Tọa đàm “Thực hành Báo cáo Phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng với giải pháp AI”. Sự kiện quy tụ hơn 300 lãnh đạo đại diện các cơ quan Chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính, công nghệ tài chính (fintech) và các tổ chức quốc tế.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng biến động và chịu tác động mạnh từ các vấn đề môi trường, xã hội, quản trị (ESG), phát triển bền vững không chỉ là trách nhiệm xã hội mang tính tự nguyện, mà đã trở thành một yếu tố cốt lõi trong chiến lược kinh doanh của các tổ chức tài chính. Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng, không chỉ phải quản lý các rủi ro tài chính truyền thống mà còn cần chủ động nhận diện, đo lường vừa kiểm soát những rủi ro, vừa tận dụng cơ hội liên quan đến ESG trong hoạt động cho vay, đầu tư và vận hành nội bộ. Việc tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh và quản trị nội bộ sẽ tạo nền tảng quan trọng giúp hệ thống ngân hàng phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp hiệu quả cho mục tiêu tăng trưởng xanh, bao trùm.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: Hoàng Giáp

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà cho biết, thời gian qua, thực hiện quyết tâm của Chính phủ với mục tiêu phát triển bền vững, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai nhiều chính sách và kế hoạch hành động cụ thể nhằm thúc đẩy phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững (Quyết định số 1731/QĐ-NHNN) và Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030 và đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (Quyết định số 1408/QĐ-NHNN).

“Ngân hàng Nhà nước giao nhiệm vụ cho các ngân hàng thương mại lồng ghép, đưa các nhiệm vụ, giải pháp, chỉ tiêu phát triển bền vững vào chiến lược, chương trình, kế hoạch kinh doanh, quy trình nghiệp vụ; đồng thời khuyến khích các tổ chức tín dụng xây dựng và công bố Báo cáo phát triển bền vững, công bố các cam kết “xanh” của tổ chức mình”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Ngoài ra, thông qua Đề án phát triển ngân hàng xanh, Ngân hàng Nhà nước đẩy mạnh đào tạo, nâng cao nhận thức về tín dụng xanh và định kỳ tổ chức hội thảo, tọa đàm để phổ biến kinh nghiệm, tiêu chuẩn ESG. Các hoạt động như hợp tác với ACCA, GIZ tổ chức tọa đàm và đào tạo chuyên sâu cho thấy cam kết rõ ràng của Ngân hàng Nhà nước trong việc hướng dẫn và hỗ trợ các tổ chức tín dụng thực hành báo cáo phát triển bền vững theo chuẩn mực quốc tế.

Theo số liệu thống kê, năm 2024 số lượng doanh nghiệp lập Báo cáo Phát triển bền vững riêng biệt tăng kỷ lục là 33 tổ chức. Thực hiện quy định tại Thông tư số 96/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính, hầu hết các tổ chức tín dụng đã báo cáo và tích hợp nội dung phát triển bền vững trong Báo cáo thường niên của ngân hàng. Trong đó, có khoảng 15 ngân hàng thương mại đã công bố được Báo cáo phát triển bền vững độc lập của mình. Xu hướng công bố Báo cáo phát triển bền vững tăng mạnh trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025. “Gần đây ngành Ngân hàng cũng có thêm 6 ngân hàng thương mại công bố Báo cáo mới”, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà nói.

Về dư nợ tín dụng đối với các lĩnh vực xanh của hệ thống ngân hàng đã có sự tăng trưởng nhanh cả về quy mô và tốc độ: Đến 31/3/2025 đã có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 704.244 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành: Năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 37%) và nông nghiệp xanh (trên 29%); tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân đạt hơn 21,2%/năm trong giai đoạn 2017 – 2024, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế.

Lời giải tiềm năng từ AI

Tuy đạt được những kết quả tích cực, song lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nhìn nhận thực tế, việc thực hành và công bố Báo cáo Phát triển bền vững tại Việt Nam, đặc biệt là trong ngành ngân hàng, vẫn còn đang ở giai đoạn khởi đầu. Những thách thức về khung pháp lý, nguồn lực, năng lực phân tích dữ liệu và đặc biệt là cách thức thu thập, xử lý thông tin một cách hiệu quả và minh bạch vẫn là những rào cản đáng kể.

Chính vì vậy, “việc ứng dụng AI và công nghệ số hiện đại chính là lời giải tiềm năng cho những bài toán trên. AI không chỉ giúp tự động hóa việc thu thập và tổng hợp dữ liệu, mà còn hỗ trợ phân tích chuyên sâu, phát hiện xu hướng, và đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng báo cáo và hiệu quả quản trị bền vững”, Phó Thống đốc khẳng định.

Chia sẻ về những chuẩn mực toàn cầu và vai trò của AI trong báo cáo phát triển bền vững ngành ngân hàng, ông Mike Suffield, Giám đốc Chính sách và Nghiên cứu Chuyên sâu của ACCA toàn cầu đã nhấn mạnh tiềm năng mang tính chuyển đổi của AI, đồng thời cảnh báo các rủi ro như thiên lệch dữ liệu, hạn chế trong tính minh bạch của thuật toán và hiện tượng “greenwashing” (tẩy xanh). Song ông Mike Suffield cũng khuyến nghị, AI có thể hỗ trợ việc công bố thông tin phát triển bền vững một cách hiệu quả, ý nghĩa và chặt chẽ hơn, nhưng nó phải được sử dụng một cách có đạo đức, minh bạch và phù hợp với các khuôn khổ quốc tế…

Ông Mike Suffield, Giám đốc Chính sách và Nghiên cứu Chuyên sâu của ACCA toàn cầu chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Hoàng Giáp

Tại hội thảo nhiều chủ đề đang rất được quan tâm được đề cập tới như: Nhu cầu ngày càng tăng đối với công bố thông tin ESG chất lượng cao, việc sử dụng AI một cách có đạo đức trong báo cáo phát triển bền vững, và việc tích hợp các chuẩn mực phát triển bền vững toàn cầu vào các tổ chức tài chính tại Việt Nam…

Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng Lê Thị Thúy Sen khẳng định, tọa đàm lần này diễn ra trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương lớn, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng với Nghị quyết số 66-NQ/TW về phát triển bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Trong tiến trình thực hiện các Nghị quyết này, ngành ngân hàng được xác định là một trong những lực lượng đi đầu trong việc thúc đẩy tài chính bền vững, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Việc tích hợp các tiêu chí ESG vào chiến lược kinh doanh không chỉ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của từng tổ chức tín dụng, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững cho nền kinh tế.