Để ngành da giày chủ động nguyên phụ liệu cho sản xuất, doanh nghiệp trong ngành mong muốn có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa.
Theo đánh giá của bà Phan Thị Thanh Xuân- Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày- Túi xách Việt Nam, da giày là “điển hình” phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Từ năm 2019-2023, riêng mặt hàng da thuộc, các doanh nghiệp da giày trong nước nhập khẩu từ 1,6-1,7 tỷ USD/năm, chưa kể tới những phụ liệu khác như đế giày, chỉ…
Trung Quốc hiện vẫn là nguồn cung nguyên phụ liệu lớn nhất cho ngành da giày Việt Nam với khoảng 35% tỷ trọng; tiếp đến là Thái Lan với 11,8%; Italia 10,3%… Ngoài ra, doanh nghiệp da giày trong nước còn nhập khẩu da thuộc từ Mỹ, Hàn Quốc và những thị trường khác, tuy nhiên tỷ trọng mỗi thị trường không cao.
 |
| Ngành công nghiệp hỗ trợ da giày cần bứt phá mạnh mẽ. Ảnh: Cấn Dũng |
Những năm gần đây, dưới yêu cầu về quy tắc xuất xứ tại các hiệp định thương mại tự do, ngành da giày đã có cải thiện nhất định về tỷ lệ nội địa hóa. Có thời điểm đạt mức 55%, riêng đối với mặt hàng giày thể thao đã đạt 70-80%. Tuy nhiên, con số kể trên được đánh giá không bao quát hết thực trạng phụ thuộc vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, nhất là từ Trung Quốc của các doanh nghiệp da giày. Việc chủ động được nguồn nguyên phụ liệu hay cải thiện tỷ lệ nội địa hoá thực chất là tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp.
Phụ thuộc nguyên phụ liệu nhập khẩu là vấn đề lịch sử của ngành da giày, trong bối cảnh đất nước, doanh nghiệp chưa đủ nguồn lực để đầu tư phát triển khâu thượng nguồn thì nhập khẩu là cách giải quyết tốt để đáp ứng năng lực sản xuất ở mức cao, tạo việc làm cho người lao động.
Tuy nhiên, bối cảnh thị trường nhập khẩu sản phẩm da giày đã rất khác, bên cạnh quy tắc xuất xứ từ các hiệp định thương mại tự do, cấp độ yêu cầu đã tăng lên một mức mới khi các nước nhập khẩu đòi hỏi sự tham gia của vật liệu bền vững, thân thiện môi trường, minh bạch và truy xuất chuỗi cung ứng, chi phí tăng và áp lực lớn về lợi nhuận biên, sáng kiến kinh tế tuần hoàn. Ngay cả sở thích người tiêu dùng cũng trở nên đa dạng hơn với ưu tiên thiên về sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm có thể tái chế.
Có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay bài toán thiếu nguyên phụ liệu của ngành da giày cần một lời giải mạnh mẽ và hiệu quả hơn nữa. Điều này không chỉ là vấn đề có đơn hàng hay không có đơn hàng, bán được hàng hay không bán được hàng mà thậm chí cả sự tồn tại của một ngành sản xuất.
Dư địa thời gian cho ngành da giày phát triển khâu thượng nguồn không còn nhiều, thậm chí là ngắn. Và cần thiết phải có những giải pháp đột phá để nâng cấp chuỗi giá trị ngành. Trong đó, thúc đẩy phát triển hoạt động của thị trường cung ứng nguyên phụ liệu theo hướng quy mô, chuẩn hóa và minh bạch là thiết yếu.
Do đó, bà Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, Việt Nam cần có Trung tâm giao dịch và phát triển cung ứng nguyên phụ liệu vì khi thị trường và ngành dệt may, da giày trong nước phát triển, sẽ cần có nơi để tập trung mẫu, phân phối nguyên phụ liệu, đầu tư, chuyển giao công nghệ và giao dịch giữa các doanh nghiệp trong nước, ngoài nước. Thực tế, tại Nghị quyết số 115/2020 về phát triển công nghiệp hỗ trợ, Thủ tướng Chính phủ đã cho xây 5 Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp vùng, trong đó có 3 trung tâm của ngành cơ khí và 2 trung tâm của ngành dệt may, da giày. Vấn đề hiện nay là cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan chức năng cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng và sớm đưa vào vận hành trung tâm này.
Mặc khác, các chuyên gia cũng khuyến cáo, Nhà nước cần hỗ trợ hình thành các khu công nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ chuyên biệt cho ngành da giày, tập trung sản xuất da thuộc, vải kỹ thuật, phụ kiện làm khuôn, đế,… thuận tiện cho bảo vệ môi truờng và tổ chức sản xuất tập trung, phát triển công nghiệp phụ trợ, với các cơ chế, chính sách trên thực tế thích hợp. Hơn nữa xuất phát điểm các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm phụ trợ còn thấp, năng lực yếu, hầu như chưa đủ sức đáp ứng những đơn hàng quá lớn…
Tuy nhiên, để xây dựng được chuỗi sản xuất khép kín cho ngành, những giải pháp cho phát triển công nghiệp hỗ trợ cần ưu tiên hướng đến doanh nghiệp trong nước, giúp doanh nghiệp trong nước đứng vững trước các biến động của thị trường thế giới, tránh tình trạng bị nhà đầu tư nước ngoài mượn quy tắc xuất xứ để hưởng lợi trong xuất khẩu. Tăng tỷ lệ nội địa hóa hay phát triển công nghiệp hỗ trợ vẫn đang là bài toán khó cho nhiều ngành nghề chứ không riêng gì ngành da giày. Tuy nhiên, nếu chúng ta có đủ quyết tâm và có sự chuẩn bị từ sớm thì vẫn có cơ hội đạt được những bước tiến nhanh trong tương lai.
Nguồn: congthuong.vn
